- Tác giả, Dharshini David
- Vai trò, Phóng viên Kinh tế
- Twitter, @DharshiniDavid
Đảng Đảng Lao động đã đưa ra tuyên ngôn bầu cử năm 2024 của mình, nêu rõ kế hoạch nếu giành chiến thắng trong cuộc bầu cử vào ngày 4/7.
Dưới đây là một số lời cam kết 'hấp dẫn' nhất của đảng này.
'Tạo ra của cải' cho người lao động
Đảng Lao động (còn gọi là Công đảng) tuyên bố rằng mình là đảng “tạo ra của cải”, với mục đích nâng cao mức sống cho người dân lao động. Loại bỏ lạm phát thì một người dân thường chỉ khá hơn 5% về tài chính so với thời điểm cuối cuộc khủng hoảng tài chính 2008/2009.
Trọng tâm lời quảng cáo của Đảng Lao động là tuyên bố rằng họ sẽ khuyến khích đầu tư nhiều hơn, điều đã không còn hiệu quả kể từ năm 2016. Họ hy vọng điều này sẽ mang đến nhiều nguồn tài trợ hơn cho đào tạo, kỹ năng, công nghệ và xây dựng mà các nhà kinh tế cho rằng sẽ giúp chúng ta làm việc hiệu quả hơn. Đó là năng suất mỗi người chúng ta làm ra mỗi giờ - thứ mà Vương quốc Anh tụt hậu so với nhiều quốc gia khác.
Nhưng doanh nghiệp cần nhiều hơn, chứ không chỉ là những ý định tốt. Có tương đối ít chính sách thực tế. Và mặc dù có 3,5 tỷ bảng Anh đầu tư công “xanh”, bao gồm nâng cấp nhà ở và đầu tư vào hydro, nhưng đó chỉ là một phần nhỏ trong gói trị giá hàng trăm tỷ USD được Tổng thống Biden triển khai ở Mỹ.
Các dự đoán chính thức cho thấy nền kinh tế sẽ tăng trưởng trong vài năm tới, mặc dù luôn có rủi ro xảy ra các sự kiện bất ngờ khiến mọi thứ đi chệch hướng. Câu hỏi đặt ra là những kế hoạch này sẽ bổ sung bao nhiêu và trong bao lâu. Các khoản đầu tư thường mất nhiều năm mới thu được lợi nhuận và ảnh hưởng đến túi tiền của chúng ta.
Kế hoạch huy động 8 tỷ bảng - nhưng không có gì bất ngờ
Không có phép màu hay bất ngờ nào.
Tuyên ngôn của Đảng Lao động đưa ra các kế hoạch tương đối khiêm tốn về chi tiêu và thuế .
Có 8 tỷ bảng Anh cho các biện pháp tăng doanh thu. Phần lớn số này đến từ việc thay đổi tình trạng thuế non-dom (cho phép những người sống ở Anh nhưng không có gốc Anh thì không phải đóng thuế bất cứ khoản thu nhập nào từ nước ngoài), siết chặt việc trốn thuế, áp dụng VAT cho các trường tư và áp dụng thuế lợi nhuận bất thường lên các công ty năng lượng lớn.
Số tiền thu được được sẽ được chi cho đầu tư xanh, nhiều hoạt động của Dịch vụ Y tế Quốc gia (NHS) hơn, nhiều nhân viên sức khỏe tâm thần...
Thuế học phí trường tư phải trả cho giáo viên trường công
Đảng Lao động muốn tăng thêm 20% VAT vào học phí trường tư, để chi trả thêm cho 6.500 giáo viên tại các trường công lập của Anh. Một số người coi đây là thuế đánh vào khát vọng, khiến các bậc cha mẹ có thu nhập trung bình lo lắng về việc bị loại khỏi trường tư.
Khoảng 7% trẻ em theo học tại các trường tư thục đóng học phí ở Anh và có khả năng một tỷ lệ nhỏ sẽ phải chuyển sang học tại khu vực nhà nước. Học phí ở những trường đắt nhất là 50.000 bảng mỗi năm cho học sinh nội trú, trong khi mức trung bình ở Anh là gần 15.000 bảng.
Chỉ tiền thôi có thể không thôi thúc việc giảng dạy nhiều hơn. Khối lượng công việc là một trong những nguyên nhân khiến giáo viên bỏ nghề.
Xây 300.000 ngôi nhà mỗi năm
Lời hứa của Đảng Lao động về việc xây dựng 1,5 triệu ngôi nhà mới ở Anh trong 5 năm tới sẽ đòi hỏi mức độ xây dựng nhà ở chưa từng thấy kể từ những năm 1960.
Công việc thậm chí còn khó khăn hơn vì chúng ta biết rằng trong 12 tháng qua, có chưa tới 150.000 ngôi nhà được khởi công - ít hơn nhiều so với mức trung bình 300.000 ngôi nhà được hoàn thiện để đáp ứng cam kết.
Lần cuối cùng nước Anh chứng kiến nhiều ngôi nhà được hoàn thiện là vào năm 1969, khi nhà ở xã hội đóng góp 45% tổng số nhà ở.
Trong thập kỷ qua, trung bình mỗi năm có 152.000 ngôi nhà được hoàn thiện. Trong lịch sử, các công ty xây dựng tư nhân chỉ có hai lần giao hơn 170.000 căn nhà trong một năm, vào đầu những năm 1970. Trong 10 năm qua, họ đạt trung bình 123.000.
Đảng Lao động tin rằng các nhà phát triển đã bị cản trở bởi các quy định về quy hoạch và giá đất. Các kế hoạch của đảng nhằm cải cách nền kinh tế và bộ máy quan liêu trong xây dựng nhà ở có thể giúp gia tăng nguồn cung xây nhà từ khối tư nhân.
Nhưng quy mô của tham vọng vẫn có nghĩa là đảng sẽ phải phụ thuộc vào các hiệp hội nhà ở và hội đồng địa phương để đạt được con số cần thiết.
Cấm bán xe chạy xăng và dầu diesel vào 2030
Đảng Lao động cho biết họ sẽ khôi phục kế hoạch cấm bán ô tô mới chạy bằng xăng và dầu diesel từ năm 2030, với lý do điều này sẽ mang lại sự đảm bảo cho các nhà sản xuất.
Kế hoạch này đảo ngược quyết định của chính phủ đưa ra vào tháng 9 năm ngoái nhằm gia hạn thời hạn đến năm 2035, một động thái được một số hãng xe hơi hoan nghênh nhưng những hãng khác cho rằng có thể khiến mọi người ngừng chuyển sang sử dụng xe điện.
Thách thức là liệu có đủ người lái xe bị thuyết phục chuyển sang dùng xe điện để biến kế hoạch này thành hiện thực hay không. Vẫn còn những rào cản như giá xe điện cao và cơ sở hạ tầng sạc chắp vá.
Những biện pháp này sẽ được áp dụng trên khắp Vương quốc Anh.
Bộ chỉ huy An ninh và Biên giới mới
Đảng Lao động cho biết họ sẽ ngay lập tức loại bỏ kế hoạch Rwanda (đưa người nhập cư lậu sang Rwanda) - vốn nhằm ngăn chặn người nhập cư lậu vào Anh qua eo biển Manche trên những chiếc thuyền nhỏ - và chuyển 75 triệu bảng Anh từ kế hoạch này sang Bộ Tư lệnh An ninh và Biên giới mới.
Kế hoạch này có vẻ khả thi vì khoản tiền mặt dành cho dự án Rwanda hơn (ít nhất 541 triệu bảng trong 5 năm) nhiều hơn so với mức mà Đảng Lao động cho biết cần để thực hiện chính sách mới của họ.
Liệu nó có tạo nên sự khác biệt hay chỉ là việc đổi cái bình rượu? Sir Keir Starmer lập luận rằng ông muốn trao cho các nhà điều tra quyền lực chống khủng bố để theo dõi và hạn chế hoạt động của các nghi phạm buôn lậu. Đó sẽ là điều mới mẻ.
Có những thách thức lớn. Có thể phải mất nhiều năm mới mang lại kết quả và Đảng Lao động cũng có thể phải đối mặt với khó khăn khi đàm phán và hợp tác với các quốc gia châu Âu khác để giải quyết vấn đề buôn lậu.
24 tỷ bảng cho các sáng kiến xanh
Cam kết chi tiêu lớn nhất của Đảng Lao động, ngoài ngân sách hiện có của các bộ, là 23,7 tỷ bảng Anh cho các biện pháp xanh trong kỳ họp quốc hội tiếp theo. Con số này nhiều hơn số tiền chi thêm cho y tế và giáo dục. Lý do là vì các chính sách xanh là trọng tâm trong kế hoạch tăng trưởng, thịnh vượng và khí hậu của đảng.
Khoản tiền 1,7 tỷ bảng Anh mỗi năm dành cho công ty Great British Energy được nói là nhằm mục đích đẩy nhanh việc triển khai năng lượng tái tạo và năng lượng hạt nhân một cách ồ ạt. Mục đích là tạo ra 650.000 việc làm vào năm 2030, thúc đẩy đổi mới công nghiệp, giảm hóa đơn tiền điện và tạo ra nguồn cung cấp năng lượng sạch an toàn.
Có thêm 1,1 tỷ bảng mỗi năm để giúp cải thiện hiệu quả sử dụng năng lượng ở những ngôi nhà ọp ẹp ở Vương quốc Anh. Một lần nữa, ý tưởng là tạo việc làm cũng như giảm hóa đơn và cắt giảm khí thải.
Nhưng tất cả sẽ không thuận buồm xuôi gió. Các chính phủ từ lâu đã gặp khó khăn trong việc thuyết phục người dân nâng cấp nhà cửa, ngay cả khi đưa ra những đề nghị tiền mặt hào phóng. Có khả năng địa phương cũng sẽ phản đối các trang trại năng lượng mặt trời và tua bin gió mới trên đất liền, cả hai đều là những phần thiết yếu của chiến lược năng lượng xanh này.
Cam kết 'tuyệt đối' đối với hạt nhân và NATO
Về quốc phòng, Keir Starmer muốn Đảng Lao động của ông được coi là khác biệt về cơ bản với đảng mà người tiền nhiệm Jeremy Corbyn đã lãnh đạo trong cuộc bầu cử năm 2019.
Không có thay đổi nào về bản chất đối với chính sách của Đảng Lao động về vũ khí hạt nhân. Ngay cả dưới thời ông Corbyn, đảng này vẫn ủng hộ chương trình vũ khí hạt nhân Trident - mặc dù ông thường được nhắc nhở rằng vào năm 2015 ông nói sẽ không bao giờ sử dụng nó.
Tuy nhiên, ông Starmer vẫn muốn chứng tỏ rằng đã có sự đoạn tuyệt rõ ràng với quá khứ. Tuyên ngôn nêu rõ rằng cam kết của Đảng Lao động đối với việc răn đe hạt nhân là “tuyệt đối”. Không có sự mập mờ. Giọng điệu tương tự được sử dụng khi nói về tư cách thành viên NATO. Cam kết của đảng đối với liên minh quân sự này được mô tả là “không thể lay chuyển”.
Nhưng ngoài ra có rất ít chi tiết. Đó là bởi vì Đảng Lao động cho biết họ sẽ cần tiến hành đánh giá toàn diện, nếu đắc cử, để đánh giá các mối đe dọa mà Vương quốc Anh phải đối mặt và tình trạng lực lượng vũ trang của nước này. Điều đó cũng sẽ thúc đẩy bất kỳ cam kết nào về chi tiêu quốc phòng. Chỉ khi đó, Đảng Lao động mới đặt ra lộ trình chi 2,5% GDP cho quốc phòng.
Thêm 40.000 cuộc hẹn và ca phẫu thuật NHS
Đảng Lao động hứa hẹn sẽ thực hiện thêm 40.000 ca phẫu thuật, soi chiếu và lịch hẹn mỗi tuần ở Anh - hai triệu ca mỗi năm - bằng cách giới thiệu thêm các dịch vụ cuối tuần và chuyển sang khu vực tư nhân.
Đảng này nói rằng tiền sẽ đến từ việc truy quét các thỏa thuận thuế phi tài chính.
Kế hoạch này thể hiện mức tăng chưa đến 2%, nhưng các chuyên gia cho rằng nó có thể vừa đủ để giúp giảm thời gian bệnh nhân chờ đợi. Liệu nó có khả thi hay không lại là một vấn đề khác.
Mặc dù nhận được nhiều tiền hơn và tuyển dụng nhiều nhân viên hơn, NHS vẫn đang chứng kiến số lượng bệnh nhân được chăm sóc theo kế hoạch không thay đổi so với thời điểm trước cuộc bầu cử vừa qua.
Hai nguyên nhân lớn nhất có lẽ là gia tăng nhu cầu dịch vụ cấp cứu và việc bệnh nhân đã hồi phục nhưng lại không thể xuất viện ngay vì thiếu sự hỗ trợ trong cộng đồng.
Chăm sóc 'tại nhà trước tiên'
Tuyên ngôn của Đảng Lao động nêu việc đảng này muốn thay đổi hệ thống chăm sóc sức khỏe đang gặp khủng hoảng ở Anh như thế nào, nhưng lại không nêu chi tiết.
Tuyên ngôn cho biết đảng này sẽ nỗ lực hướng tới Dịch vụ Chăm sóc Quốc gia, được củng cố bởi các tiêu chuẩn quốc gia về chất lượng chăm sóc. Nguyên tắc sẽ là chăm sóc “tại nhà trước tiên”, giúp mọi người sống độc lập.
Ngoài ra còn có các kế hoạch về một thỏa thuận trả lương công bằng giữa nhân viên, công đoàn, nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc và chính phủ để cải thiện lương, điều kiện và đào tạo cho nhân viên chăm sóc.
Tuyên ngôn nói rằng họ sẽ xây dựng sự đồng thuận cho một cuộc cải cách lâu dài nhưng không nói rõ kế hoạch này sẽ được tài trợ như thế nào.
Giảm số ca hiếp dâm bị ngâm hồ sơ
Số lượng hồ sơ tồn đọng ngày càng tăng tại các tòa án ở Anh và xứ Wales, với hơn 68.000 phiên tòa đang chờ xét xử tính đến tháng Tư.
Một số nạn nhân của bạo lực tình dục nghiêm trọng đã phải chịu đựng việc hồ sơ bị ngâm quá lâu.
Đảng Lao động cho biết họ sẽ dành không gian cho các vụ án hiếp dâm tại các tòa án tối cao để bắt đầu cắt giảm những hồ sơ tồn đọng này. Đây không phải là kế hoạch chi tiêu mới mà là sắp xếp lại các nguồn lực hiện có.
Kế hoạch này có khả thi không?
Vấn đề lớn là thiếu luật sư có kinh nghiệm để truy tố và bào chữa cho các vụ án, điều này ảnh hưởng đến số lượng thẩm phán sẵn sàng giám sát các phiên tòa như vậy.
Một cuộc khảo sát cho thấy rằng nhiều người trong số họ có khả năng sẽ rời bỏ công việc liên quan đến các vụ phạm tội tình dục trong năm tới vì tiền lương, giờ làm và căng thẳng.
Giải pháp?
Ai trong ngành tư pháp hình sự đều biết hệ thống này cần một lượng tiền mặt khổng lồ.
Nhưng không có dấu hiệu nào cho thấy tiền sẽ chảy về.
Giải quyết 'vé chợ đen'
Một kế hoạch giải quyết tình trạng 'phe vé' hay 'vé chợ đen' nhằm làm hài lòng công chúng.
Các hoạt động văn hóa, đặc biệt là ở London, đã bị chỉ trích vì trở nên quá tốn kém và ngoài tầm với, đặc biệt là đối với các gia đình thuộc tầng lớp lao động.
Một số người hâm mộ phải bỏ lỡ các sự kiện lớn hoặc phải trả giá quá cao hoặc bị lừa vé giả. Điều này đã càng bộc lộ trong chuyến lưu diễn Eras Tour của siêu sao Taylor Swiftgần đây.
Việc bán lại vé để kiếm lời đã bị cấm ở nhiều quốc gia. Đảng Lao động đang đề xuất tăng cường pháp luật về quyền lợi người tiêu dùng.
Kế hoạch này cũng sẽ hạn chế việc bán lại vé và mức giá có thể bán lại, giới hạn số lượng vé mà các đại lý riêng lẻ được phép và khiến các nền tảng như Facebook có trách nhiệm hơn.
